Dostignuća savremene medicine

Ako nisu izvađene iz pupka bebe, matične ćelije čekaju i u mliječnim zubićima!

Za čuvanje matičnih ćelija donedavno je bilo kasno ako ste propustili da to učinite odmah po dolasku svog djeteta na svijet. Sad imate vremena da to uradite sve dok vaš potomak ima mliječne zubiće, i to u Sarajevu, preko kompanije BioEden.

Tempo kojim se razvija medicina uporediv je sa napretkom u naukama i tehnologijama, poput informatike, koje doživljavaju čudesne skokove i svojim dostignućima nas gotovo svakodnevno zadivljuju. Medicina bilježi prave “korake od sedam milja”, koji ljudski život čine udobnijim, stabilnijim i dužim, a zdravlje kvalitetnijim.

Među tim čudima koja nam priređuju ljudi angažovani u medicinskom sektoru, jedno od najvećih je tzv. regenerativna medicina, a posebno upotreba matičnih ćelija za liječenje raznih oboljenja, pa čak i onih najtežih koje pogađaju ljudski organizam. Stoga se, pri pomenu ovih ćelija, vrlo često pominje i riječ - revolucija.

Da, upotreba matičnih ćelija u ozdravljivanju ljudi i pospješivanju boljeg rada ugroženog ljudskog organizma zaista je, s pravom, ponijela taj epitet “revolucionarnosti”, koji uzbuđuje ljude i pokazuje im da su granice napretka, pa i u medicini, praktično neograničene.

Šta su matične ćelije?

One su osnovne ćelije ljudskog organizma. Njihov je ključni zadatak da grade i razvijaju naš organizam, da pospješuju njegov oporavak i regeneraciju tokom cijelog života. To ih čini izuzetno korisnim za upotrebu u liječenju mnoštva bolesti.

Terapija matičnim ćelijama je prvi put korišćena prije 50 godina, a danas se ona rutinski sprovodi kod pacijenata širom svijeta. Neće se još dugo govoriti o matičnim ćelijama kao o ''nečemu novom'', jer mnoge terapije koje su u prošlosti nazivane "eksperimentalnim" danas masovno spašavaju živote pacijenata.

Matične ćelije, posebno koštane srži, za transplantaciju je prvi put koristio 1959. godine francuski liječnik Georges Mathé. Ipak, pionirima liječenja matičnim ćelijama najčešće se smatra tima stručnjaka iz Fred Hutchinson Cancer Research Center u SAD-u, na čelu s dr. E. Donnall Thomasom. On je za ovaj izuzetan korak u području medicine nagrađen Nobelovom nagradom.

S vremenom su matične ćelije postale predmet interesovanja mase medicinskih stručnjaka, koji za cilj imaju da primjenu matičnih ćelija uvedu u medicinu kao vid terapije za regeneraciju ljudskog tkiva. Trenutno, najčešći oblici terapije obuhvataju transfuziju krvi i trombocita te transplantaciju koštane srži. Prema svjetskom registru za transplantaciju koštane srži, u svijetu je u 2002. godini obavljeno preko 45.000 transplantacija koštane srži ili drugih hematopoetskih (krvnih) transplantata matičnih ćelija.

Početak od pupkovine

Uspjeh terapija matičnim ćelijama, koje su u razvoju, zavisi od dostupnosti bogatog i obilnog izvora matičnih ćelija.

Krv iz pupčane vrpce je bogat izvor različitih tipova matičnih ćelija. Praksa prikupljanja krvi iz pupčanika je povećala informacije o potencijalnoj terapijskoj vrijednosti matičnih ćelija, a postala je i široko poznata i prihvaćena, počev od prve uspješne transplantacije krvi iz pupčanika 1988. godine.

Iako je krv iz pupčanika bogata matičnim ćelijama, većina banaka za njihovo čuvanje, metodom redukcije, pohranjuje samo jedan tip matičnih ćelija, takozvane hematopoetske matične ćelije. Svega nekoliko banaka u svijetu (poput Vite34) čuva cjelokupnu krv iz pupkovine, a time i različite tipove matičnih ćelija. Primjena hematopoetskih ćelija je ograničena samo za lječenje krvnih oboljenja. No, krv iz pupčane vrpce sadrži i značajan broj mezenhimalnih matičnih ćelija (MSCs). MSCs su multipotentne ćelije, tj. ćelije koje imaju sposobnost da se razviju u različite ćelijske tipove kao odgovor na određeni signal iz okoline. Stoga je, da bi se ćelije što bolje iskoristile za tretman, bitno da one ostanu u prirodnom ambijentu, tj. da se ne izoluju iz pune krvi do trenutka terapijske primjene. Puna krv je nabolji način čuvanja kvaliteta stanica i preduslov za njihovu efikasnu primjenu.

Ključno je pri tome pitanje trenutne zalihe zdravih ćelija. One se nalaze u različitim dijelovima ljudskog tijela, osobito u koštanoj srži i krvi iz pupkovine. No, nedavno je dokazano da su i dječiji zubi bogat izvor odraslih matičnih ćelija, kojima se može liječiti i izliječiti velik broj bolesti. Dentalne matične ćelije time su postale pravi “hit” ili, kako govore neki eksperti, “revolucija unutar revolucije”.

Zašto su one postale tako važne i zbog čega su čak značajnije od krvi iz pupkovine?

Zubići daju dodatno vrijeme

Vaše dijete će u periodu od približno 5 godina izgubiti 12 mliječnih zubića. Ovaj vremenski period znači veću šansu za dobivanje održivih ćelija za skladištenje, i to procesom koji je potpuno neinvazivan. I što je najvažnije: ako niste reagovali na vrijeme, da pri porođaju uzmete iz pupka bebe matične ćelije za buduće čuvanje, sad roditeljima ostaje dodatno vrijeme da to učine - do osme, desete, dvanaeste godine života djeteta. Čak i neki odrasli ljudi u trećoj, pa i četvrtoj deceniji života u svojoj vilici još imaju i poneki mliječni zubić! A i ne znaju da im on sada, u burnom napretku medicine, možda postane i zdravstveni spas!

Matične ćelije nađene u zubima sposobne su da liječe stanja kao što su: srčane bolesti, obnavljanje srčanog mišića, izlučivanje inzulina, liječenje dijabetesa melitusa, oporavak vida nakon ozljede, liječenje krvnih žila, obnavljanje i ponovni rast tkiva.

One su upotrebljive i za presađivanje kože nakon opeklina ili u rekonstruktivnoj hirurgiji, za obnavljanje živaca u kičmenoj moždini, za periferni nervni sistem i oštećenja mozga, za popravak ili zamjenu zuba, regeneracija moždanih ćelija, liječenje Parkinsonove bolesti i bolesti motoričkih neurona te za zamjenu kostiju, hrskavice i tkiva, ponovni rast i oporavak kostiju, zglobova i leđa, kao i za obnovu jetre i pluća nakon ozljede.

Matične ćelije su jedna od glavnih tačaka na kojima će se graditi medicina budućnosti. Naučnici snažno ističu svoju uvjerenost da će upravo dentalne matične ćelije ubrzo postati ključne za liječenje raznih bolesti i ozljeda.

“Mliječni” lijek budućnosti

Matične ćelije koje se nalaze u mliječnim zubićima mogu se razviti u druge tipove ćelija, što znači da mogu liječiti mnoga nezdrava stanja i samim tim sačuvati i produžiti život. Ove ćelije mogu da zamijene one koje su izgubljene ili oštećene prilikom povrede ili tokom bolesti. Uzgajane pod određenim uslovima, one mogu izgraditi organe, kosti, hrskavicu i tkivo. Ali, ne koriste se one samo za liječenje ozbiljnih oboljenja, već i za ublažavanje tegoba u procesu prirodnog starenja kao i u kozmetičkoj hirurgiji.

No, podvucimo na kraju još jednom ono što vijest pod šifrom “mliječni zubići” čini velikom i ohrabrujućom, a to je da više za čuvanje matičnih ćelija nije kasno ako ste propustili da to učinite odmah po dolasku svog djeteta na svijet. Oni koji postaju svjesni koliko je čuvanje matičnih ćelija dobar ulog u zdravstvenu budućnost, sad imaju vremena da to učine sve dok njihov potomak ima mliječne zubiće.

To je svakako dobra vijest i ostvarena nada za one koji u prvi mah nisu shvatili značaj čuvanja matičnih ćelija, da bi potom spoznali da svakako trebaju, radi sebe i svoje djece, da budu dio ove revolucije u medicini.

(Opširnije o svim aspektima ove velike medicinske novosti možete pronaći na internet stranici www.bioeden.ba)

Kompanija BioEDEN je dosad uspješno pohranila više od tri milijarde ćelija i taj broj raste svakog dana, uključujući i Bosance i Hercegovce, koji koriste usluge filijale u BiH.

“Mi smo uvijek na raspolaganju da i telefonski odgovorimo na sva vaša pitanja. Iscrpno ćemo Vas informisati o svakom koraku u procesu, telefonskim ili pismenim putem”, kaže Vanja Mihajlović, menadžerica za razvoj u BioEDEN Ltd.