Prije poroda, buduće majke bi se trebale pregledati na kliconoštvo na stafilokok, kako bi spriječile infekciju novorođenčeta. Uzimanje brisa na samom porodu nema svrhe, jer mikrobiološki pregled traje najmanje 24-48 sati.

U mnogim važnim etapama našeg života susrecemo se sa problemom kliconoštva. U toku poroda vrlo je važno da majka i medicinsko osoblje nisu kliconoše, kako nebi došlo do infekcije novorođenčeta. Dalje, pri polasku u jaslice, obdaniste i školu, djeca se provjeravaju na kliconoštvo da ne bi inficirali drugu djecu. Pri traženju zaposlenja u zdravstvu, pregrambenoj industriji, ugostiteljstvu, farmaceutskoj industriji itd. ponovo se provjeravamo na kliconoštvo, kako ne bi ugrozili zdravlje drugih ljudi. Odlazak u bolnicu radi provođenja dijagnostičkih procedura ili liječenjem, vezan je za rizik nastanka bolničkih infekcija, koji se često veže za kliconoštvo. 

Šta su kliconoše?

Kliconoša je osoba koja je kolonizirana sa specifičnim patogenom (npr. zlatnim stafilokokom, streptokokom, pneumokokom, hemofilusom, salmonelom, MRSA-om, itd.), a ne pokazuje simptome i znake infekcije. Kliconoša, takođe, može imati asimptomatsku ili subkliničku infekciju. To je naizgled zdrava osoba, koja u sebi nosi patogene mikroorganizme i izlučuje ih u okolinu. Infektivni agens, kliconoša može oslobađati u okolinu svim tjelesnim izlučevinama: pljuvačka, krv, stolica, mokraća. Po trajanju, postoji akutno i kronično kliconoštvo. Kliconoštvo se može podijeliti u četiri kategorije u zavisnosti od dužine trajanja kliconoštva i zdravstvenog stanja osobe.     

1. Zdravo ili asimptomatsko kliconoštvo javlja se kod osoba koje nose neki mikroorganizam koji može biti uzrok infekcije (npr. stafilokok), ali kod kojih nikada ne dolazi do infekcije. Intermitentno kliconoštvo se javlja kod nekih osoba koje povremeno nose isti patogen (npr. Staphvlooccus aureus).    

2. Kliconoštvo u fazi inkubacije traje od perioda infekcije do pojave prvih znakova i simptoma bolesti. Inkubacija je vremenski period koji protekne od momenta ulaska infektivnog agensa u organizam domaćina, pa do pojave prvih znakova i/ili simptoma bolesti. Najbrojnija su oboljenja kod kojih bolesnik nije zarazan tokom inkubacionog perioda, jer se patogeni mikroorganizmi ne oslobađaju iz organizma. Međutim, ima puno zaraznih bolesti (zaušnjaci, akutne virusne respiratorne infekcije itd.) kod kojih je u toku inkubacionog perioda bolesnik je zarazan.    

3. Kliconoštvo u fazi rekonvalescencije počinje nakon prestanka znakova i simptoma bolesti, a traje različito dugo u zavisnosti od uzročnika infekcije. Rekonvalescentne ili akutne kliconoše su osobe koje poslije kliničkog ozdravljenja izlučuju patogene mikroorganizme najviše do 3 mjeseca.    

4. Hronične kliconoše su osobe koje izlučuju klice i poslije 3 mjeseca od preležane bolesti. Hronično kliconoštvo koje traje više godina ili doživotno, naziva se trajno ili doživotno kliconoštvo, koje može biti povremeno-intermitentno ili stalno-permanentno. 

Da bi se utvrdilo kliconoštvo, potrebno je uraditi mikrobiološki pregled tjelesnih površina ili izlučevina preko kojih se oslobađaju mikroorganizmi ili gdje se mogu zadržavati. To može biti bris nosa, ždrijela, prepona, pazuha, urin i stolica. Streptokok, pneumokok i hemofilus se traže u brisu ždrijela, stafilokok u brisu nosa, ždrijela, pazuha, prepona i područja oko anusa, salmonela u urinu i stolici. 

Važnost pregleda prije poroda

Prije poroda, buduće majke bi se trebale pregledati na kliconoštvo na stafilokok, kako bi spriječile infekciju novorođenčeta. Uzimanje brisa na samom porodu nema svrhe, jer mikrobiološki pregled traje najmanje 24-48 sati. 

Pregled djece u zatvorenim kolektivnima, kao što je obdanište, produženi boravak u školi itd., je važno za sprečavanje širenja akutnih respiratornih infekcija među osjetljivom djecom. Također je važno da se pregledaju vaspitači, učitelji i drugi koji njeguju djecu, jer su djeca veoma osjetljiva na infekciju zbog još nerazvijenog stečenog imuniteta.  Osobe koje znaju da su kliconoše za neku bolest, dok se ne obeskliče, ne bi trebale da idu kolektiv gdje mogu da zaraze osjetljive, zdrave osobe.

Akademik prof.dr. Mirsada Hukić
Zavod za biomedicinsku dijagnostiku i ispitivanje NALAZ